Dünya Zoonoz Günü

Bugün 6 Temmuz 2018 dünya zoonoz günü olarak anılmaktadır. Fransız bilim adamı Louis Pasteur tarafından 1885 yılında kuduz aşısının başarı ile kullandığı güne ithafen bu tarih zoonotik hastalıklara dikkat çekmek amacı ile anılan bir gündür. Zoonotik hastalık hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel (%41,4), viral (%37.7), paraziter (%18,3) ve mantar (%2) enfeksiyonları olarak geniş bir yelpazeye sahiptir.

İnsanlarda görülen enfeksiyonların %60’ı zoonozdur. Zamanla değişen dünyamızda gündeme gelen acil enfeksiyonların %75’i zoonotik hastalıklardır. Her yıl dünyada görülen ölümlerin %15.8’i enfeksiyonlarından olmaktadır. Enfeksiyon hastalıkları, düşük düzeyli geliri olan ülkelerde %43.7 oranında ölüme neden olmakta iken, yeni ortaya çıkan enfeksiyonlar nedeni ile gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde de halen önemini korumaktadır.

Zoonotik hastalıklar hızlı çevresel ve iklim değişkenliği ile birlikte yabani ve evcil hayvanların insanlarla temasından dolayı, tam olarak önlenmesi mümkün olmayan enfeksiyon hastalıklarıdır. İnsanlar ve hayvanlar dünya kurulduğu günden beri bir arada olan ve birbirlerinden yararlanan canlılardır. Birçok hastalık vektör denilen hayvanlarla insanlara taşınır ve ancak farkındalık oluştuğu zaman hastalığa çözüm aranır. Vektörler; sinekler, keneler, kemiriciler veya bunların taşıdığı ikincil hayvanlar (örneğin keneler) olabilir. Ya da leptospirozda olduğu gibi kemiricilerin idrarı veya Q ateşinde çıkartıları insanlara bulaşmada rol alabilir.

Zoonotik hastalıklar insanlara en fazla gıda, su, vektörler ve temas aracılığı ile bulaşır. Tanı ve tedavisi devamlı değişen ve gelişen hareketli bir alan olup çalışmalar devam etmesine rağmen tamamen önlenmesi mümkün olmayan bir konudur. Ülkemizde en sık görülenler bruselloz, salmonelloz, tularemi, şarbon, Q ateşi, kampilobakter, kuduz, Kırım Kongo kanamalı ateşi, kuş gribi, kisthidatik, toksoplazmoz, amibiyazis, sıtma gibi bilinenlerin dışında birçok başka ülkelerde görülen ve ülkemizde de görülmeye başlanan hastalıklar zoonoz olarak gündeme gelmektedir.

Ülkeler arası ulaşımın kolay olması zoonotik hastalıkların taşınmasını kolaylaştırmakta, zika virüs, Batı Nil virüsü, deli dana hastalığı, MERS CoV gibi birçok hastalığın ülkemizde görülmesine yol açtığı gibi yeni tanımlanan kenelerle bulaşan Lyme hastalığıda farkında olmamız gereken zoonotikler içersinde yer almaktadır.

Her yıl 2.5 milyar insan zoonotik hastalığa yakalanmakta ve bunların 2.7 milyonu ölmektedir. Ülkemizde ve dünyada ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye değişen yeni zoonotik hastalıklar gündeme gelmekte ve bunları önlemek için hekim, veteriner, gıda sektörü ve çevreciler işbirliği yapmak zorunda kalmaktadır.

Prof.Dr. Fatma SIRMATEL
Türkiye EKMUD
Zoonotik Hastalıklar Çalışma Grubu adına