Dünya El Hijyeni Günü

“Fark Yaratın: Ellerinizi yıkayarak Sepsis Gelişimini Önleyin”

Bundan tam dokuz yıl önceki slogan olan “Yaşamları Kurtar: Ellerini Yıka”nın başarılı olmasından sonra Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından her yıl 5 Mayıs gününü “Dünya El Hijyeni Günü” olarak belirlenerek her yıl farklı bir temayla el hijyeni konusunda farkındalığı artırmayı hedeflemektedir. Aynı kuruluş bu yıl için “Fark Yaratın: Sepsis Gelişimini Önleyin” sloganıyla sağlık bakımı ile ilişkili sepsisten korunmayı hedeflemektedir. Bu yıl da 5 Mayıs gününde özellikle sağlık çalışanlarının el hijyenine uyumunu artırmayı hedeflemiştir. Örgüt bu yılda sepsisin önlenmesi, tanınması ve tedavisini küresel bir öncelik olarak kabul etmektedir. Hatırlanacağı üzere geçen yıl “Ellerinizi yıkayarak HAYAT KURTARIN” ve ‘Antibiyotik direnci ile savaşın-bu sizin ellerinizde’sloganlarıyla da el hijyenine dikkat edilmesiyle enfeksiyon kontrol önlemlerine uyulmasının sağlanması ile antimikrobiyal direncin de önlenebileceği vurgulanmıştı. Bilindiği üzere el yıkama, enfeksiyon kontrol önlemlerinin en kolay uygulanabilen ve en etkili yöntemlerinden birisidir.

Sepsis, enfeksiyonun vücudun kontrolsüz cevabı sonucu yayılarak konağın yaşamını tehdit eden önemli bir hastalıktır. Günümüzde aşı, antibiyotik ve yoğun bakım uygulamalarındaki tüm ilerlemelere rağmen halen enfeksiyondan ölümün en sık nedenidir. Birleşmiş Milletler’e üye ülkeler, 2017 yılında sepsisin giderek bir halk sağlığı tehdidi olmaya başladığını kabul etmiştir. Günümüze dünyada özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde olmak üzere yılda 30 milyondan fazla bireyi etkilemekte ve 8 milyona yakın ölüme neden olmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde yoğun bakım ünitelerinde yatan hastaların %35’inden fazlasında sepsis gelişmektedir. Bilimsel çalışmalara göre dünyada her üç saniyede bir kişi sepsis nedeniyle kaybedilmektedir. Yine kalın bağırsak ve meme kanserine bağlı ölümlerin toplamından daha fazla hasta sepsis nedeni ile ölmektedir. Kurtulan hastalarda da engellilik ve sakatlık gelişebilmektedir.

Sağlık bakımı ile ilişkili enfeksiyonlar sıklıkla sağlık personellerinin kirli ve/veya mikroorganizma ile kontamine elleriyle taşınan mikroorganizmalarla bağlantılıdır. Bu durumda hastalarda ölümcül sonlanabilen sepsis gelişme riski doğmaktadır. Dünya genelinde sağlık çalışanlarının özellikle YBÜ’lerde el hijyenine uyumu oldukça düşüktür. Özellikle bu ünitelerde enfeksiyonların önlenmesi ve sepsisle savaşılmasıyla her yıl 800 bin ölümün önlenebileceği ön görülmektedir. Bunun için genel hijyen kurallarına uyulması, el hijyeni sağlanması ve çocukluk ve erişkin aşılama programlarına uyulması öncelikli olarak önerilmektedir.

DSÖ, tüm sağlık çalışanlarını “El yıkama için 5 dakikasını ayırarak sepsisi önlemeye”, tüm enfeksiyon kontrolünde görevli kişileri “Sepsisin önlenmesi için el hijyenine uyumun arttırılmasında şampiyon olmaya”, sağlık yöneticilerini “Sağlık ilişkili sepsisi önlemeye” ve “el hijyeninin hastanelerinde kalite göstergesi yapmaya”, Sağlık Bakanlıklarını “Dünya Sağlık Meclisi’nin sepsis önleme önerilerini uygulamaya” ve Hasta hakları savunucularını ise “Sağlık ilişkili sepsisin önlenmesinde 5 dakikalık el yıkamayı sormaya” davet etmektedir. Bu davetler değişik kampanya formatlarında http://www.who.int/infection-prevention/campaigns/clean-hands/en/ adresinde bulunmaktadır.

KAYNAKLAR

  1. Masson-Roy S, Saito H, Pittet D. The WHO 2018 Hand Hygiene Campaign: Make a Difference-Prevent Sepsis in Health Care. Am J Respir Crit Care Med. 2018;197(8):985-986.
  2. Saito H, Kilpatrick C, Pittet D. The 2018 World Health Organization SAVE LIVES: Clean Your Hands Campaign targets sepsis in health care. Intensive Care Med. 2018; 44:499–501.