13 Eylül Dünya Sepsis Günü Basın Bildirisi

Sepsis, vücudun bir enfeksiyona karşı verdiği kontrolsüz savunma tepkisi sonucunda kendi doku ve organlarına hasar vermesiyle ortaya çıkan ölümle sonuçlanabilen ya da sekel bırakabilen bir hastalıktır. Sıklığı, hastalık döneminde ve sonrasında oluşturduğu uzun dönem etkileri göz önünde bulundurulduğunda sepsis küresel bir sağlık tehdididir. Sepsis, acil müdahale edilmediğinde organ yetmezliğine ve ölüme neden olabilen tıbbi bir acil durumdur. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 50 milyon insanı etkileyen ve 11 milyona yakın can kaybına yol açan bu sendrom, her 3 saniyede bir kişinin hayatını kaybetmesine neden olmaktadır. Bu rakamlar, sepsisin dünya genelindeki her beş ölümden birinden sorumlu olduğunu göstermektedir.

Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (EKMUD) olarak, 13 Eylül Dünya Sepsis Günü'nde, bu yılki "5 Gerçek x 5 Eylem" teması çerçevesinde bu hayati tehlikeye karşı farkındalığı arttırmayı ve erken müdahalenin önemini bir kez daha vurgulamayı amaçlıyoruz.

5 Gerçek

Gerçek 1: Sepsis, küresel olarak önde gelen ölüm nedenidir.
Gerçek 2: Sepsis, küresel olarak en savunmasız kişileri en ağır şekilde etkiler.
Gerçek 3: Sepsisten kaynaklanan ölümlerin çoğu önlenebilirdir.
Gerçek 4: 194 ülkeden sadece 15'i sepsise yatırım yapmaktadır.
Gerçek 5: Daha güçlü bir sepsis müdahalesi, Küresel Sağlık için esastır.

5 Eylem

Eylem 1: Her ülke sepsis müdahalesine öncelik vermeli ve fon ayırmalıdır.
Eylem 2: Her ülke sepsis protokolleri geliştirmeli ve sağlık hizmeti sağlayıcılarını eğitmelidir.
Eylem 3: Küresel Sağlık aktörleri sepsis müdahalesine öncelik vermeli ve fon ayırmalıdır.
Eylem 4: Medya, sepsisten hayat kurtarmada öncü bir rol oynayabilir.
Eylem 5: Pandemi ve acil durum müdahalelerinde sepsise öncelik verilmelidir.

Kimler Risk Altında?

Sepsis her yaş grubunu ve sağlıklı kişileri etkileyebilse de bazı gruplar özellikle yüksek risk altındadır. Bir yaşından küçük bebekler, ileri yaştakiler, diyabet, kanser, diyaliz veya AIDS gibi bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler, uzun ya da kısa dönemde bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanan ve kronik hastalığı olanlar kişiler bu risk grubunda yer almaktadır.

Erken Tanı Hayat Kurtarır: Sepsis Belirtilerine Dikkat!

Sepsisin erken fark edilmesi, başarılı bir tedavi için en kritik adımdır. İdrar yolu enfeksiyonu, solunum yolu enfeksiyonu, grip gibi herhangi bir enfeksiyon sonrasında aşağıdaki belirtiler gelişirse derhal en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır:

Sıra dışı davranışlar, zihin bulanıklığı, konuşmada bozulma
Üşüme titreme, kas ağrıları, çok yüksek veya düşük ateş
Pembe-morumsu benekli cilt görünümü
Nefes alıp vermede güçlük, nefes darlığı
İdrar çıkışında azalma (gün içinde hiç idrar yapamama gibi)

Sepsiste Güncel Tedavi Yaklaşımı

Sepsis tanısı konulduğu andan itibaren tedaviye saniyeler içinde başlanmalıdır. Tedavideki gecikmenin her saati, hayatta kalma şansını önemli ölçüde azaltır. Güncel rehberlerde "tedavi demetleri" olarak adlandırılan ve ilk bir saat içinde uygulanması hedeflenen adımlar şunlardır:

Hızlı Tanı ve Mikrobiyolojik Örneklerin Alınması: Enfeksiyon etkenini saptamak için kan ve ilgili diğer vücut sıvılarından kültür örneklerinin alınması.
Enfeksiyon Bölgesine Etki Edecek Uygun Antimikrobiyallerin Hızlıca Başlanması: Kültür sonuçları beklenmeden, damar yoluyla uygun antibiyotik tedavisine başlanması.
Sıvı Tedavisi ve Kan Basıncı Desteği: Düşen kan basıncını düzeltmek ve organlara yeterli kan akışını sağlamak için hızla damar içi sıvı verilmesi.
Enfeksiyon Kaynağının Kontrolü: Varsa apse gibi enfeksiyon odaklarının hızla ortadan kaldırılması.

Bu karmaşık tedavi süreci, gerekli donanım ve deneyime sahip birimlerde; mümkünse yoğun bakım ünitelerinde yönetilmelidir.

Sepsis Önlenebilir mi?

Sepsisten kaynaklanan ölümlerin önemli bir kısmı önlenebilir. Sepsisin önlenmesi, tedaviden daha da önemlidir. Bunun için atılacak adımlar şunlardır:

Aşılanma: Özellikle risk grubundaki kişilerin aşılarını tam ve zamanında yaptırması, sepsise yol açabilecek birçok bulaşıcı hastalığın önüne geçer.
Hijyen: Enfeksiyonların yayılmasını önlemedeki en temel önlem olan el hijyenine özen gösterilmelidir.
Akılcı Antibiyotik Kullanımı: Antibiyotiklerin bilinçsiz ve gereksiz kullanımı, dirençli bakterilerin gelişimine yol açarak enfeksiyonların tedavisini zorlaştırmakta ve sepsis riskini artırmaktadır. Antibiyotikler sadece hekim reçetesi ile kullanılmalıdır.

Mücadele Hastaneden Sonra da Devam Ediyor: Sepsis Sonrası Sendrom

Sepsisten kurtulmak, hastalar için zafer olsa da birçoğu için mücadelenin sonu değildir. Hastaların yarısına yakını, taburcu olduktan sonra Sepsis Sonrası Sendrom (SSS) olarak adlandırılan ve aylarca, hatta yıllarca sürebilen fiziksel ve psikolojik zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır. Kronik yorgunluk, kas ve eklem ağrıları, uyku bozuklukları, konsantrasyon güçlüğü, hafıza sorunları, anksiyete ve post-travmatik stres bozukluğu gibi belirtiler, hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürmekte ve onları sosyal hayattan koparabilmektedir. Bu nedenle, sepsis farkındalığı sadece hayat kurtarmayı değil, aynı zamanda sağ kalanların yaşam kalitesini artırmaya yönelik destek mekanizmalarını da kapsamalıdır.

Farkındalık, En Güçlü Silahımızdır

Sepsise karşı mücadelede en kritik adım, toplumun ve sağlık çalışanlarının bu konuda bilinçlenmesidir. "5 Gerçek x 5 Eylem" teması çerçevesinde vurguladığımız gibi, sepsis küresel bir tehdit olmasının yanı sıra, doğru adımlar atıldığında büyük ölçüde önlenebilir bir hastalıktır.

Her ülkenin sepsis mücadelesine öncelik vermesi, sağlık profesyonellerinin eğitilmesi, medyanın rolü ve pandemi gibi acil durumlarda sepsis öncelenmesi, bu küresel sağlık sorununa karşı en güçlü yanıtımız olacaktır.

Türkiye EKMUD olarak, 13 Eylül Dünya Sepsis Günü'nde tüm paydaşları, bu "5 Gerçek" ışığında "5 Eylem" i hayata geçirmeye ve sepsise karşı mücadelede birlikte hareket etmeye çağırıyoruz.

Saygılarımızla,

Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (EKMUD)
Sepsis ve Sağlık Bakımı İlişkili Enfeksiyonlar Çalışma Grubu