COVID-19 Yeni Varyantı EG.5 ile ilgili Güncel Durum

COVID-19 yeni varyantı EG.5, XBB.1.5 ile aynı spike amino asit profiline sahip olan XBB.1.9.2'nin alt soyundan gelmektedir. EG.5, ana XBB.1.9.2 ile karşılaştırıldığında spike proteininde ek bir F456L amino asit mutasyonu taşır.  Bu varyant, ilk olarak 17 Şubat 2023'te rapor edildi ve 19 Temmuz 2023'te izleme altındaki bir varyant (Variant Under Monitoring- VUM) olarak belirlendi. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 9 Ağustos 2023 tarihli risk değerlendirmesinde ise yakından izlenmesi gereken varyant( Variant of interest- VOI) olarak tanımlamıştır.

İlk rapor edildiğinden bu yana bildirilen EG.5 oranında sürekli ve küresel bir artış olmuştur. Küresel prevalans daha önceki haftalarda %7.6 iken 17-23 Temmuz 2023 haftasında %17.4 ile dikkate değer bir artış göstermiştir.  DSÖ, 7 Ağustos 2023 itibari ile 51 ülkeden toplam 7354 EG.5 sekansı bildirdi. EG.5 sekanslarının büyük kısmı %30.6 ile Çin’den bildirilirken, en az 100 sekans bildirilen diğer ülkeler ABD, Kore, Japonya, Kanada, Avustralya, Singapur, İngiltere, Fransa, Portekiz ve İspanya'ydı.

DSÖ, risk değerlendirmesinde, "Mevcut kanıtlara dayanarak, EG.5'in oluşturduğu halk sağlığı riski, diğer mevcut COVID-19 varyantlarının riskine benzer şekilde küresel düzeyde düşük” olarak değerlendirilmektedir. EG.5'in genetik özellikleri, büyüme avantajı ve bağışıklıktan kaçış özellikleri nedeniyle küresel olarak yayılabileceği ve vaka sayısında artışa katkıda bulunabileceği konusunda uyardı. Bununla birlikte, birçok ülkede EG.5 yaygınlığının artması nedeniyle vakalarda ve hastaneye yatışlarda artış yaşanmasına rağmen, şu anda EG.5 ile hastalık şiddetindeki artış açısından doğrudan bir ilişki olduğunu gösteren hiçbir kanıt bulunmadığını belirtti.

DSÖ ve SARS-CoV2 Teknik Danışma Kurulu, EG.5’in antikor kaçışı ve ciddiyetindeki belirsizlikleri ele almak açısından ülkelere bazı öneriler sunmaktadır. Bunlar:

  • EG.5’in büyüme avantajı ve sekans bilgisini paylaşın
  • Etkilenen popülasyonu belirlemek amacıyla insan serumunda nötralizasyon ve canlı EG.5 virus izolasyon testleri yapın
  • Ciddiyetindeki değişiklikleri tespit etmek için karşılaştırmalı değerlendirmeler yapın

DSÖ’nün risk değerlendirmesi mevcut verilerden elde edilen kanıtlarla yapılmış olup, diğer ülkelerden gelen verilerle güncellenmesi planlanmaktadır. Şu ana kadar yakından izlenen tüm varyantlar içinde EG.5 %49.1 oranıyla en sık raporlanan varyanttır.

Avrupa Hastalık ve Kontrol Merkezi ise 6 Ağustos 2023 itibari ile yaşa göre COVID-19 vaka sayılarını raporlayan 18 ülkeden alınan verilerde olguların yaklaşık yarısının 65 yaş üzeri kişiler olduğunu raporlamıştır. Hastalığın şiddeti ile ilgili veriler sınırlıdır fakat hastalık şiddetine etkisi minimal düzeyde olduğu düşünülmektedir. Şiddetli akut solunum yetmezliği (SARI) sürveyansı olan 4 ülkeden hiçbirinde oranların ve hastaneye yatışların artışı görülmedi. Çoğu Avrupa Birliği ülkesinde 2023 sonbaharı için aşılama önerilen hedef gruplar; yaşlılar, yaşa bakılmadan alt hastalığı olanlar (immun yetmezliği olan hastalar dahil), gebeler ve sağlık çalışanlarıdır.

Kaynaklar

  1. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/09082023eg.5_ire_final.pdf?sfvrsn=2aa2daee_1 (Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023)
  2. https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/ecdc-classifies-xbb15-lineages-amino-acid-change-f456l-variants-interest-following (Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023)