Sayın Meslektaşlarımız,
Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayımlanan “Global Antibiotic Resistance Surveillance Report 2025”, küresel ölçekte antimikrobiyal direnç eğilimlerini, öncelikli patojenleri ve sürveyans verilerine dayalı güncel değerlendirmeleri içermektedir. Raporda antimikrobiyal dirençteki mevcut durum, antimikrobiyal tüketim–direnç ilişkisi ile antimikrobiyal yönetim uygulamalarının önemi ele alınmakta ve güncel hedeflere değinilmektedir.
EKMUD Akılcı Antimikrobiyal Çalışma Grubu tarafından, EKMUD üyelerini bilgilendirme ve farkındalık amacıyla hazırlanmış olan, raporun ilgili bölümlerini özetleyen ve önemli notlar içeren doküman aşağıdadır..
Bilgilerinize sunar, iyi çalışmalar dileriz.
Saygılarımızla,
Türkiye EKMUD
Global Antibiotic Resistance Surveillance Report 2025 ‘ den önemli notlar
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO), antimikrobiyal direnç (AMR)’ e ilişkin kanıtları güçlendirmek amacıyla Küresel Antimikrobiyal Direnç ve Kullanım Gözetim Sistemi'ni (GLASS) kurmuştur.
- GLASS 'a ülke katılımı 2016'dan bu yana dört kat artmış ancak bölgesel farklılıklar devam etmektedir. GLASS artık küresel tahminler oluşturulmasına olanak tanıyan bir olgunluk düzeyine ulaşmıştır.
- 2023 yılında, dünya genelinde bakteriyel enfeksiyonların yaklaşık altıda biri antibiyotiklere dirençli bakterilerden kaynaklanmıştır. Direnç oranı en sık idrar yolu enfeksiyonlarında (yaklaşık 1/3) ve kan dolaşımı enfeksiyonlarında (1/6) görülürken, gastrointestinal enfeksiyonlarda (1/15) ve ürogenital gonore enfeksiyonlarında (1/125) daha az görülmüştür.
- Direnç bölgeler arasında eşitsizlik göstermiştir. En sık Güneydoğu Asya ve Doğu Akdeniz bölgelerinde (1/3) görülmüş, bunları Afrika Bölgesi (1/5) takip etmektedir ve bu üç bölgede küresel ortalamanın üzerinde yer almıştır. Buna karşılık Avrupa Bölgesi (1/10) ile Batı Pasifik Bölgesi'nde (1/11) ise daha az sıklıkta görülmüştür.
- Kan dolaşımı enfeksiyonlarında en sık bildirilen dirençli patojenler, florokinolonlara ve üçüncü kuşak sefalosporinlere dirençli coli ve K. pneumoniae gibi gram negatif bakterilerdir. Üçüncü kuşak sefalosporinlere direnç, E. coli enfeksiyonlarının %44.8' inde ve K. pneumoniae enfeksiyonlarının %55.2' sinde bildirilmiştir.
- Acinetobacter spp. türlerinde karbapenem direnci %54.3 olarak bildirilmiştir.
- Metisiline dirençli aureus (MRSA) bir sorun olmaya devam etmektedir; kan dolaşımı enfeksiyonlarında küresel direnç seviyesi %27.1’ dir ve en yüksek Doğu Akdeniz Bölgesi' nde %50.3 oranında görülmektedir.
- Tifo dışı salmonella türlerinin kan dolaşımı enfeksiyonlarında siprofloksasine karşı direnç oranı %18 ve en yüksek oran Avrupa Bölgesi' nde %36.2' dir.
- Gastrointestinal enfeksiyonlarda, shigella türlerinde florokinolonlara direnç %29.7 oranında yaygın seyretmektedir Güneydoğu Asya Bölgesi' nde ise %75.5' e ulaşmıştır.
- coli ve K. pneumoniae' nin neden olduğu idrar yolu enfeksiyonlarında, üçüncü kuşak sefalosporinler, florokinoller ve kotrimoksazol dahil olmak üzere yaygın olarak kullanılan antibiyotiklere direnç %30' un üzerinde tespit edilmiştir.
- gonorrhoeae' de florokinolon direnci, %75 olarak bildirilmiştir. Seftriaksona direnç seviyesi %0.3 ile düşük kalsa da, özellikle Doğu Akdeniz Bölgesi'nde ortaya çıkması, gonore için son etkili ampirik tedaviyi tehdit etmektedir.
- 2018 ve 2023 yılları arasında özellikle gram-negatif bakterilerin direnç eğilimleri artmıştır, bazı kombinasyonla da %15’ e ulaşmıştır.
- Artan AMR, ampirik tedavi seçeneklerini sınırlamakta ve ikinci ve son çare antibiyotiklere daha fazla güvenilmesi de dahil olmak üzere oral tedavilerden intravenöz tedavilere geçişi teşvik etmektedir.
- Sosyoekonomik faktörler ve sağlık sistemlerinin gücü AMR yükünün temel belirleyicileridir ve sağlık sistemleri zayıfladığında AMR sıklığı artmaktadır. Direnç oranları en yüksek ve izleme kapasitesi en düşük olan ülkeler genellikle düşük gelirli ülkelerdir.
- "Watch" grubunda (direnç riski yüksek, dikkatli kullanılması gereken grup-florokinolonlar, karbapenemler gibi-) geniş spektrumlu antibiyotiklerin orantısız kullanımı, AMR' nin başlıca nedenlerinden biridir. Birçok ülkede ‘Access’ grubu (ilk tercih edilen grup – amoksisilin-klavulanat, tetrasiklin, nitrofurantoin gibi-) antibiyotiklerin kullanımı olması gerekenin altındadır, hedef %70 iken global ortalama %52.7’ dir.
- " Watch " antibiyotiklerin kullanımı %45.3 saptanmış ve ülkelerin yaklaşık üçte birinde toplam antibiyotik tüketiminin %70' ini aşmıştır. "Reserve" antibiyotikler (kritik korunması gereken grup- kolistin, linezolid, seftazidim-avibaktam gibi-) ise yalnızca %0.3 ile nadiren kullanılmıştır.
- WHO, 2030'a kadar üç büyük hedef koymuştur.
- Tüm ülkelerin GLASS’a düzenli veri bildirmesi,
- Ülkelerin %80’inde tüm GLASS patojenleri için tanı koyma kapasitesine sahip olması,
- Antibiyotik direnç ilişkili ölümlerde %10 seviyelerine düşülmesi