Doç. Dr. Hülya Çaşkurlu

Elli dört yaşında HIV enfeksiyonu tanısıyla bir aydır antiretroviral tedavi (ART) alan erkek hasta, bir haftadır devam eden ateş yüksekliği, üşüme, titreme, bulantı, kusma, iştahsızlık yakınmaları ile kliniğimize başvurdu. FM’de genel durumu orta, şuuru açık, uykuya meyilli, oryante-koopere ve Glaskow koma skalası (GKS) 15 idi. Meningeal irritasyon bulguları negatifti. Dinlemekle solunum sesleri sağ bazalde azalmıştı ve bilateral orta zonda ralleri mevcuttu. Laboratuvarda lökosit sayısı 13.100/uL (%79 PNL) ve CRP 143 mg/L (<5 mg/L), HIV-RNA 718 kopya/ml, CD4 T lenfosit sayısı 126 /mm3 olarak belirlendi. Diğer kan tetkikleri normaldi. Hastanın kontrastlı kranial MR görüntülemesinde sol medial temporal lob düzeyinde, insular kortekste FLAIR sekansta ve diffüzyon ağrılıklı serilerde hiperintens sinyal değişiklikleri izlendi. Sol hipokampusta insüler kortekste kortikal ödem eşlik etmekte olup, her iki singulat girus düzeyinde korteks boyunca lineer difüzyon parlaklığı izlendi (Resim 1). Hastanın beyin omurilik sıvısında (BOS) incelemesinde hücre görülmedi. BOS kültüründe üreme olmadı, mikobakteri-PCR ve viral-bakteriyel menenjit paneli negatif idi.

 

Hastanın PPD testi 5 mm olarak saptandı. Toraks BT’sinde, sağda daha belirgin olmak üzere bilateral efüzyon, mediastinal bilateral hiler lenfadenopati ve bilateral alt loblarda pnömonik konsolidasyon oluşturan yaygın buzlu cam dansiteleri izlendi. Hastaya Mycobacterium tuberculosis enfeksiyonu ön tanısıyla izoniazid, rifampisin, ethambutol, pirazinamid tedavisi başlandı. Takiplerinde yakınmaları gerileyen hasta anti-tüberküloz tedavi ile taburcu edildi.

Tedavinin ikinci ayında hasta kliniğimize yaklaşık iki haftadır olan konuşma bozukluğu yakınması ile başvurdu. Fizik muayende genel durumu iyi, şuuru açık, konuşması afazikti. Basit ve tekli emirleri yerine getirebiliyordu. GKS 15 olan hastada sağ kol ve bacakta kas gücü 4/5 idi, duyu defisiti saptanmadı. Yapılan kontrastlı kranial görüntüleme bir önceki kranial MRG tetkiki ile kıyaslandığında eski tetkikte lezyonun insular korteksle sınırlı olduğu güncel incelemede ise kısa sürede belirgin progresif değişiklikler geliştiği şeklinde raporlandı (Resim 2).

 
 

 

Soru 1. Hastada aşağıdakilerden hangisi olası tanıda öncelikle düşünülmez?

 
 Progresif Multifokal Lökoensefalopati (PML)

YANLIŞ CEVAP

HIV enfekte hastada klinik bulgular ve MR sonucu nedeniyle ayırıcı tanıda PML akla gelmelidir.

 İmmun rekonstitüsyon inflamatuvar sendromu (IRIS)

YANLIŞ CEVAP

HIV enfekte CD4 sayısı düşük bireylerde ART başladıktan sonra, daha önce var olan enfeksiyonun paradoksal kötüleşmesi IRIS olarak bilinmektedir.

 HHV-8 enfeksiyonu

DOĞRU CEVAP

Doğru cevap C’dir. HH-8 enfeksiyonu düşünülmez. HHV-8 kaposi sarkomu etkeni olup, deri üzerinde kırmızı- mor renkli döküntüler ile karakterizedir.

 MSS lenfoması

YANLIŞ CEVAP

İlerlemiş HIV enfeksiyonunda merkezi sinir sistemi (MSS) bulguları olan hastalarda düşünülmelidir.

 Serebral toksoplazmoz

YANLIŞ CEVAP

İlerlemiş HIV enfeksiyonu ve MSS bulguları olan hastada ayırıcı tanıda serebral toksoplazmoz yer almalıdır.

 

Soru 2. Hastada ön planda PML düşülmüştür. PML düşünülen bu tanıya en az yardımcı olan yöntem hangisidir?

 
Kranial MRG

YANLIŞ CEVAP

MR Bulguları ayırıcı tanıda yardımcı olmaktadır

 Seroljk testler

DOĞRU CEVAP

Doğru cevap B’dir. JC virüs antikorları toplumda yüksek olduğundan tanıda değeri yoktur.

 Lomber ponksiyon

YANLIŞ CEVAP

BOS’ta JC virus PCR tanıda değerlidir.

 Beyin biyopsisi

YANLIŞ CEVAP

Beyin biyopsisi PML tanısında altın standarttır. İnvaziv yöntem olmasına rağmen, beyin dokusunda JC virus PCR testinde özgüllük yüksektir.

 Beyin BT

YANLIŞ CEVAP

MR yapılamadığında kullanılabilir

 

 

Soru 3. Aşağıdakilerden hangisi PML-IRIS tanısını destekleyen bulgulardan değildir? 

 
Yeni başlayan veya kötüleşen klinik bulguların varlığı

YANLIŞ CEVAP

PML-IRIS tanısını ilk akla getiren bulgulardandır.

 MR’da görülen lezyonlarda kontrast artışı olması

YANLIŞ CEVAP

PML’de lezyonlar kontrast tutmaz, ancak PML-IRIS gelişmesi halinde lezyonlarda kontrast tutulumu görülür.

 Hastanın ART alıyor olması

YANLIŞ CEVAP

PML’de ART altında PML-IRIS gelişir.

 CD4 sayısında düşüş olması

DOĞRU CEVAP

Doğru Cevap d’dir: PML tedavisi sırasında CD4 düzeyinde artış olması PML-IRIS gelişimi ile ilişkilidir.

 HIV RNA düzeyinde düşüş olması

YANLIŞ CEVAP

Tedavi ile HIV RNA düşüşü PML-IRIS gelişimi ile ilişkilidir.

 
 

Kaynaklar

  1. EACS Guidelines, Version 11.0, October 2021. European AIDS Clinical Society 
  2. Progressive multifocaleukoencephalopathy https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/adult-and-adolescent-opportunistic-infection/progressive-multifocal